Παρουσίαση του βιβλίου των Γ. Ράπτη – Θ. Συμεωνίδη (2019): Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν και τα νέα μέσα – Αισθητικές και Πολιτικές Προεκτάσεις

Π

Γ.Ράπτη - Θ. Συμεωνίδη (2019):
Ο ΒΑΛΤΕΡ ΜΠΕΝΓΙΑΜΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΣΑ -  ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ. Αθήνα: Εκδ. Νεφέλη.
  Η ιδιαίτερη σημασία και η επικαιρότητα της σκέψης και των θέσεων του  Μπένγιαμιν για τα νέα μέσα έγκειται στο γεγονός οτι εστίασε στην ίδια  την φύση τους, στην κοινωνική, πολιτική, αισθητική και πολιτιστική  λειτουργία τους στα πρώτα στάδια της εμφάνισης τους. Αξίζει τα σημειωθεί ότι την εποχή που έγραφε τα δοκίμια του δεν είχε αναπτυχθεί μια γενική  θεώρηση των νέων μέσων πάνω στην οποία θα μπορούσε να είχε βασιστεί, γεγονός που δίνει μεγαλύτερη αξία στο έργο του. Στις πρώτες τρείς ενότητες του βιβλιου, η Γιούλη Ράπτη επιχερεί μια αποτίμηση των θέσεων του Μπένγιαμιν για την τεχνολογία και την τέχνη, εστιάζοντας καταρχήν στις ριζικές αλλαγές που επέφερε η ανάπτυξη της  τεχνικής και των μεθόδων αναπαραγωγής των έργων τέχνης στο επίπεδο τόσο  της οντολογικής συγκρότησης όσο και της πρόσληψης τους. Εξετάζεται η  επικαιρότητα των σκέψεων του Μπένγιαμιν γύρω από την ανάδυση ενός νέου  τεχνολογικού γίγνεσθαι, την εμπειρία του σοκ και την απώλεια της αύρας  του έργου τέχνης, υπό το φώς της θεωρίας που ανέπτυξε ο ίδιος για την  ιστορία και την εμπειρία, προκειμένου να διερευνηθούν πιθανές συνδέσεις  με τις σημερινές θεωρήσεις των μέσων, της τέχνης και της σύγχρονης  κουλτούρας. Στη δεύτερη ενότητα, η Γιούλη Ράπτη  μελετά τις προεκτάσεις  των θέσεων του σε καινούργιες μορφές μέσων, εστιάζοντας στην ψηφιακή  πλέον αναπαραγωγή των έργων και στη χρήση τεχνολογικών μέσων στην  σύγχρονη τέχνη. Το βασικό ερώτημα που προκύπτει αφορά την πολιτική  διάσταση των έργων τέχνης και τον βαθμό διατήρησης της σε εξελιγμένες  μορφές παραγωγής. Στην τρίτη ενότητα, το κλασικό δοκίμιο του Μπένγιαμιν  για την αναπαραγωγή του έργου τέχνης αναλύεται μέσα απο το πρίσμα του  κινηματογράφου. Στην τέταρτη κατά σειρά ενότητα και μετά τον επαναπροσδιορισμό κάποιων  βασικών του θεσεων για τα νέα μεσα, η Γιούλη Ραπτη με την Ελένη Τάτλα  εξετάζουν την «συνάντηση» του Μπένγιαμιν με τον Ντελεζ. Αναδεικνύεται  κυρίως μια σειρά συναφειών ανάμεσα σε έννοιες που έχουν κεντρικό ρόλο  στην σκέψη των δυο φιλοσόφων, όσον αφορά τα νέα μέσα  και συγκεκριμένα  τον κινηματογράφο, οπως η διαλεκτική εικόνα στην περίπτωση του  Μπένγιαμιν και οι έννοιες  εικόνα- κίνηση- εικόνα- χρόνος  στην  περίπτωση του Ντελέζ. Στις τρείς τελευταίες ενότητες, αυτου του βιβλιου, ο Θωμάς Συμεωνίδης  αναφέρεται στην σχέση  του Μπένγιαμιν με τους Αντόρνο και  Ντερριντά.Ειδικότερα στην πρώτη από τις τρείς, αναλύεται ο τρόπος με τον  οποίο  ο Αντόρνο αποδέχεται τελικά τον κινηματογράφο ως αισθητικό μέσο,  κάτι που συνιστά την  απομάκρυση του απο την πολιτική προσέγγιση του   Μπένγιαμιν. Σε αυτό το πλαίσιο , η έμφαση δίνεται σε ένα σχετικά,  άγνωστο κείμενο του Αντορνο, το «Διαφάνειες σε φίλμ»(1966),όπου για  πρώτη φορά αποπειράται να διατυπώσει μία αισθητική του κινηματογράφου.  Στη δεύτερη ενότητα επισημαίνονται οι συνάφειες ανάμεσα στην αισθητική  του Αντόρνο για τον κινηματογράφο και στην γλωσσική θεωρία του  Μπένγιαμιν. Στην τριτη ενότητα του Συμεωνίδη, και τελευταία του τόμου,  επιχειρείται  η κατάδειξη μιας συγγένειας στη σκέψη του Ντερριντά και  του Μπένγιαμιν στο πεδιο της αισθητικής και συγκεκριμένα στην έννοια του  «φάσματος» φαντάσματος. 





By admin