Παναγιώτης Α. Μιχελής (1903-1969)
Ο κορυφαίος Έλληνας θεωρητικός της αρχιτεκτονικής και της φιλοσοφίας της τέχνης Παναγιώτης Α. Μιχελής γεννήθηκε στην Πάτρα το 1903. Το 1926 απoφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή της Δρέσδης. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως ελεύθερος επαγγελματίας στη Δρέσδη και στη συνέχεια εργάστηκε στην Πάτρα και την Αθήνα. Πολύ γρήγορα όμως αφιερώθηκε σχεδόν αποκλειστικά σε θεωρητικές μελέτες πάνω στην αρχιτεκτονική, την τέχνη και την αισθητική.
Από το 1941 και μέχρι το 1969 διετέλεσε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας και Ρυθμολογίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ίδρυσε το Αρχείο Συλλογών και Αρχιτεκτονικών Ερευνών, όπου συγκέντρωσε σπουδαστικές αποτυπώσεις αρχιτεκτονικών μνημείων της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι και τους νεότερους χρόνους. Το πολύτιμο αυτό αρχείο εξακολουθεί να εμπλουτίζεται συνεχώς με νέο υλικό.
Πήρε μέρος σε πολλά ελληνικά και διεθνή συνέδρια αισθητικής, αρχιτεκτονικής, βυζαντινολογίας και φιλοσοφίας και δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Ευρώπης (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Σουηδία) και της Αμερικής (Harvard, MIT).
Υπήρξε ο ιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής και πρώτος Πρόεδρός της· διοργάνωσε το Δ΄ Διεθνές Συνέδριο Αισθητικής στην Αθήνα το 1960 και εξέδωσε το 1962 το πρώτο δελτίο των Χρονικών Αισθητικής, που εξακολουθεί να εκδίδεται ανελλιπώς μέχρι σήμερα.
Ο Μιχελής συγκαταλέγεται στους πρώτους Έλληνες αρχιτέκτονες που υπήρξαν υπέρμαχοι της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και τέχνης. Το πλούσιο θεωρητικό του έργο έχει τρεις βασικές κατευθύνσεις:
- Την Αρχιτεκτονική ως Τέχνη και τις αρχές που την διέπουν.
- Την Φιλοσοφία, την Ιστορία και την Αισθητική και της Τέχνης
- Την Αρχιτεκτονική Μορφολογία του 20ού αιώνα και τα νέα υλικά
Το έργο του αναγνωρίστηκε διεθνώς και μεταφράστηκε σχεδόν στο σύνολό του σε πολλές γλώσσες (γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, σερβικά, ρουμανικά, ιαπωνικά, κορεατικά).
Ειδικότερα το έργο του Αισθητική θεώρηση της Βυζαντινής τέχνης θεωρείται διεθνώς ως η πρώτη αληθινά επιστημονική μελέτη πάνω στις αισθητικές αρχές που διέπουν τη Βυζαντινή τέχνη και άνοιξε τους δρόμους για νέες έρευνες στους μεταγενέστερους ερευνητές.
Εξίσου σημαντική απήχηση είχε το έργο του Η Αγια-Σοφιά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπου έγινε δεκτό με ιδιαίτερα ευνοϊκές κριτικές.
Εκτός από τις φιλοσοφικές και αρχιτεκτονικές του μελέτες ο Παναγιώτης Μιχελής εξέδωσε και τέσσερις ποιητικές συλλογές, από τις οποίες η πρώτη κυκλοφόρησε με το ψευδώνυμο Τάκης Μιχαήλ.
Σημαντική μορφή της μεταπολεμικής διανόησης στην Ελλάδα, ο Μιχελής προσπάθησε να διαφωτίσει τη βυζαντινή και την αρχαία ελληνική Αρχιτεκτονική και Τέχνη καθώς και τη νεότερη λαϊκή αρχιτεκτονική μας παράδοση, ενώ με το έργο και τη διδασκαλία του συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση των θεωρητικών βάσεων και της Αισθητικής της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.